وزرای بیش از 50 کشور به دعوت وزیر امورخارجه هلند در لاهه به صورت دیجیتالی در کنفرانس آزادی مطبوعات  طی دو روز در لاهه شرکت کردند. این اولین بار است که این کنفرانس بین‌المللی در زمینه مطبوعات در سطح وزیران برگزار می‌شود. وزرای شرکت کننده در بیانیه خود متعهد شدند برای افزایش امنیت روزنامه‌نگاران، به طور مستقل انواع حملات علیه روزنامه‌نگاران و کارمندان رسانه‌ای را مورد تحقیق و پیگرد قرار دهند. وزیر خارجه هلند در مراسم افتتاح کنفرانس مدعی شد «باید از روزنامه‌نگاران در سراسر جهان به نحو بهتری حفاظت شود تا بتوانند وظیفه خود به عنوان دیده‌بان دمکراسی را انجام دهند.» هلند مبلغ 7 میلیون یورو برای ارتقا آزادی مطبوعات و امنیت روزنامه‌نگاران در سراسر جهان در نظر گرفته و این اقدام را با همکاری یونسکو و کمیساریای عالی حقوق‌بشر سازمان ملل انجام می‌دهد. در این بودجه توجه ویژه‌ای به موقعیت روزنامه‌نگاران زن و مصونیت روزنامه‌نگاران شده است. البته هنوز مشخص نیست چرا هلند برای این اقدام انتخاب شده است.

به گزارش پایگاه تحلیلی – خبری ایران بالکان (ایربا) به نقل از اعتماد، برگزاری این اجلاس در شرایطی است که طبق فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در گزارش سالانه در سال جاری 42 خبرنگار و کارمند رسانه‌ها حین کار کشته شده‌اند و حداقل 235 نفر نیز به دلایل مربوط به حرفه خود در زندان هستند. تعداد روزنامه‌نگاران و کارکنان رسانه‌ها که در سال 2020 کشته شده‌اند تقریبا مشابه 30 سال پیش است. این آمار نشان می‌دهد تعداد روزنامه‌نگاران کشته شده رو به کاهش است. مکزیک برای چهارمین بار طی پنج سال گذشته در صدر فهرست سال 2020 قرار دارد. در سال جاری 13 روزنامه‌نگار در این کشور به قتل رسیده‌اند. در پاکستان، پنج روزنامه‌نگار و در افغانستان، عراق، هند و نیجریه سه روزنامه‌نگار کشته شده‌اند.

گزارش‌های سازمان‌ملل نشان می‌دهد، استفاده از زور توسط مجریان قانون علیه روزنامه‌نگارانی که اعتراضات در سراسر جهان را پوشش می‌دهند، در طول پنج سال گذشته بیش از دو برابر شده است و افزایش نگران‌کننده استفاده از سلاح‌های «غیرکشنده» و دستگیری‌های هدفمند است که آزادی‌ جهانی مطبوعات را تهدید می‌کند، همچنان باقی است.طبق گزارش یونسکو، در جریان اعتراضات پنج سال گذشته، دست‌کم 10 روزنامه‌نگار بر اساس شلیک گلوله کشته شده‌اند و استفاده از گلوله‌های پلاستیکی یا گلوله‌های کشنده دست‌کم 15 خبرنگار را به طور جدی زخمی کرده است. این گزارش 125 مثال حمله به روزنامه‌نگاران یا دستگیری آن‌ها در 65 کشور را از سال 2015 تا پایان ژوئن 2020، شناسایی کرده است.

گزارش سازمان‌ملل نشان از 21 حمله و دستگیری تنها در نیمه اول 2020 است، که بیانگر روند افزایشی در تعداد حملاتی است که روزنامه‌نگاران هنگام پوشش اعتراضات با آن‌ها مواجه شده‌اند. خشونت علیه چند تن از اعضای مطبوعات در جریان تظاهرات سیاه‌پوستان (که در 2020 در آمریکا آغاز شد و اعتراضات جهانی را به راه انداخت) موجب زخمی‌شدن تعدادی از آنها شد. طبق گزارش کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران، چندین اعتراض شامل 500 خشونت جداگانه علیه افراد مطبوعاتی صورت گرفته است.

خبرنگارانی که حین انجام وظیفه کشته شده‌اند، در سوریه، مکزیک، سرزمین‌های اشغالی، نیکاراگوئه، ایرلند شمالی، نیجریه و عراق فعالیت داشته‌اند. صدها خبرنگار در سراسر جهان در تلاش برای پوشش اخبار اعتراضات مورد اذیت و آزار، ضرب و جرح قرار گرفته، بازداشت یا ربوده شده و تجهیزات آن‌ها تخریب شده است. براساس اعلام یونسکو، استفاده پلیس از مهمات غیرمرگبار از گلوله‌های پلاستیکی گرفته تا گلوله‌های فلفل، دهها خبرنگار را زخمی کرده است. مدیرکل یونسکو از دولت‌ها خواسته است تضمین دهند که روزنامه‌نگاران از امکان انجام حرفه خود بدون هراس از وضعیت سلامت‌شان برخوردار باشند.

ترامپ که در آخرین روزهای زمامداری خود بسر می‌برد از جمله افرادی بود که در سال گذشته به گسترش هرچه بیشتر «اخبار جعلی» دامن زد.«اخبار جعلی» پرکاربردترین عبارت عرصه رسانه طی یک سال گذشته بود که تقریباً همه روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها به آن پرداختند. ترامپ در یک سال گذشته به یکی از مخالفان سرسخت رسانه‌ها تبدیل شد. او 80 درصد روزنامه‌های امریکا را دشمن مردم می‌داند.

در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تنش‌های سیاسی بیشترین تأثیر را بر آزادی بیان رسانه‌ها داشته است.درگیری‌های مسلحانه، فعالیت‌های تروریستی علیه روزنامه‌نگاران و گروه‌های رسانه‌ای و افزایش نظارت و سانسور محتوای رسانه‌ای مهم‌ترین مشکلاتی بود که آزادی بیان را در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کاهش داد و بیشترین این اتفاقات در سوریه و یمن مشاهده شد.البته فعالیت‌های سیاسی در برخی دیگر از کشورها نظیر مصر، عربستان و بحرین هم بر روند فعالیت رسانه‌ها تأثیر گذاشت.

محمود فاضلی