آغاز چهارمین عملیات حفاری ترکیه در مدیترانه با هدف اکتشاف منابع هیدروکربن بار دیگر منجر به تنش میان ترکیه، یونان و قبرس شده است. تنش‌ها در دریای مدیترانه از سال گذشته و به‌دلیل تلاش‌های ترکیه، یونان و قبرس جهت عملیات اکتشاف و حفاری گاز در منطقه شدت یافته و این مساله به پدیدار شدن تنش‌های قدیمی منجر شده است.

به گزارش پایگاه تحلیلی – خبری ایران بالکان (ایربا) به نقل از اعتماد، ترکیه خواهان آن است که سهمی از ثروت انرژی که به‌تازگی کشف شده است به ساکنان ترکیه‌ای قبرس برسد. آنکارا در سال‌های اخیر کشتی‌های اکتشافی را به منطقه اقتصادی انحصاری قبرس اعزام کرده و باعث خشم اتحادیه اروپا شده است. ترکیه بر این باور است که اتحادیه اروپایی، دیگر یک بازیگر بی‌طرف نیست و نه می‌تواند به حل مشکل قبرس، کمک کند و نه می‌تواند موضع سازنده‌ای در شرق دریای مدیترانه اتخاذ کند. هیچ‌کس نباید نسبت به این مساله تردید کند که ما به فعالیت‌های حفاری و جست‌وجوی خود در بخش شرقی دریای مدیترانه ادامه خواهیم داد. ترکیه اتهام حفاری‌های غیرقانونی را رد می‌کند و عقیده دارد که آب‌هایی که در آنها برای یافتن گاز حفاری می‌کند، به این کشور تعلق دارند.

در بخش شرق دریای مدیترانه و در سمت ترکیه، اکتشافات گازی بزرگی انجام نگرفته است اما این کشور کشتی‌هایی را برای اکتشاف گاز به جانب آب‌های ساحلی قبرس اعزام کرده است. ترکیه اعلام کرده اگر بخش یونانی قبرس پیشنهاد همکاری که از سوی بخش ترک‌نشین قبرس مطرح شده است را نپذیرد، به حفاری برای گاز در این آب‌ها ادامه می‌دهد. فاتح دونمز، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه ضمن اعلام این خبر در پارلمان ترکیه تاکید دارد تا زمانی که موفق شویم، به فعالیت‌های خود ادامه خواهیم داد و از حقوق خود و شهروندان قبرس ترک‌نشین دفاع خواهیم کرد. آغازگر مشکل کنونی، رویکرد طولانی‌مدت دولت قبرس یونانی در ناسازگاری است.

یونان

یونان نگران است که ترکیه سیستم مذکور را در ساحل جنوبی خود نزدیک به مکانی که نیروهای دریایی ترکیه کشتی‌های اکتشاف گاز را در شرق مدیترانه اسکورت می‌کنند، به‌کار گیرد. در واکنش به موضع ترکیه، یونان حکم توقیف تمامی کشتی‌های حفاری ترکیه که مانع فعالیت‌های گازی آنها می‌شوند را صادر کرده و از اتحادیه اروپا خواسته است ترکیه را برای اقداماتش مجازات کند. یونان بر این باور است ادعاهای مطرح شده توسط ترکیه، فاقد پایه حقوقی، خودسرانه و در نقض حق حاکمیت یونان در منطقه بوده و تازگی نداشته و بارها در سازمان ملل به آنها پاسخ داده است. براساس حقوق بین‌المللی دریاها، جزایر صرف‌نظر از مساحت آنها مانند اراضی سرزمینی از حقوق کامل مناطق دریایی برخوردارند.

قبرس

قبرس یکی از کشورهایی است که می‌تواند از ثروت گاز طبیعی تازه کشف شده بهره قابل توجهی ببرد. این کشور در حال حاضر تمام انرژی مورد نیازش را وارد می‌کند اما کشف ذخایر گاز می‌تواند امنیت انرژی قبرس را بهبود ببخشد و همزمان این کشور را به یک صادرکننده انرژی تبدیل کند. قبرس با اکتشافات گازی عظیمی که در سال‌های اخیر صورت گرفته، نقطه روشنی برای اکتشاف بوده است.

اتحادیه اروپا

در حالی که در سال‌های اخیر روابط دیپلماتیک آنکارا با متحدان غربی‌اش به سردی گراییده است، کشف ذخایر بزرگ انرژی در مدیترانه شرقی به این تنش‌ها افزوده است. این اتحادیه چندی قبل اعلام کرد که طرح ترکیه برای انجام حفاری برای جست‌وجوی نفت و گاز در سواحل قبرس موجب نگرانی بسیاری در این منطقه شده و این اقدام ترکیه موجب افزایش تنش‌ها میان این دو کشور شده است. اروپا معتقد است قبرس یک کشور مستقل است که از سوی جامعه بین‌المللی به‌رسمیت شناخته شده و ترکیه مکررا از زور برای ممانعت از اکتشاف منطقه اقتصادی انحصاری این جزیره توسط شرکت‌های انرژی استفاده کرده است. وزرای خارجه اتحادیه اروپا اخیرا با تحریم‌های اقتصادی ترکیه در آب‌های قبرس موافقت کردند. این تحریم‌ها شامل بلوکه شدن دارایی‌ها و ممنوعیت سفر است و حمایت فنی و مادی از فعالیت‌های حفاری ترکیه ممنوع شده است. با این تحریم‌ها امکان مسدود کردن دارایی‌های افراد یا شرکت‌هایی که در حفاری‌های غیرقانونی قبرس مشارکت دارند، به وجود آمده است.

مصر

مصر که تا سال 2016 واردکننده بزرگ گاز بود اما با کشف ذخایر عظیم گاز در سال 2015 که توسط شرکت ایتالیایی «انی» صورت گرفت، ممکن است مصر را به مهم‌ترین قطب و صادرکننده گاز منطقه تبدیل کند.

همزمان دولت مصر سرگرم برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی 11 پروژه گازی جدید است تا خود را به عنوان یک قطب منطقه‌ای برای تجارت و توزیع بین‌المللی گاز مطرح کند.

اسراییل

رژیم صهیونیستی پتانسیل مصر به عنوان قطب جدید گاز اروپا را قوی‌تر کرده است. اکتشاف و توسعه میادین گازی در سواحل فلسطین اشغالی در 20 سال گذشته، به گاز فراوانی منتهی شده که این رژیم تلاش دارد از آن برای برتری ژئوپلیتیک خود استفاده کند و در همین راستا روابط حسنه‌ای با یونان و قبرس برقرار کرده است. آنها اکنون برای ساخت یک خط لوله گاز هفت میلیارد دلاری از فلسطین اشغالی و میادین گازی قبرس از طریق جزیره «کرت» یونان به سوی ایتالیا همکاری می‌کنند تا گاز موردنیاز سایر کشورهای اروپایی را تامین کنند.

عربستان

عربستان از بخش یونانی‌نشین قبرس که به همراه اسراییل و مصر، علیه ترکیه در شرق مدیترانه فعالیت می‌کند، حمایت می‌کند.

ریاض برای اولین‌بار سفیر دایمی در قبرس انتخاب کرده است. وزیر خارجه بخش یونانی‌نشین قبرس پس از دیدار همتای عربستانی خود اعلام داشت درمقابل فعالیت‌های ترکیه در منطقه، از حمایت کشوری نظیر عربستان برخوردار هستیم. عربستان ضمن حمایت از حاکمیت بخش‌ یونانی، امیدوار است طرفین مسائل را از راه‌های مسالمت‌آمیز حل کنند.

محمود فاضلی